Ευθύνη μελών ΔΣ στην Ανώνυμη Εταιρεία

Το άρθρο 22α Ν. 2190/1920 "Περί ανωνύμων εταιρειών" ορίζει στις παραγράφους 1 και 2 τα εξής: "1.Παν μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου ευθύνεται έναντι της εταιρείας κατά την διοίκησιν των εταιρικών υποθέσεων διά παν αυτού πταίσμα. Ευθύνεται ιδία εάν ο ισολογισμός περιέχη παραλείψεις ή ψευδείς δηλώσεις αποκρυπτούσας την πραγματικήν κατάστασιν την εταιρείας. 2. Η ευθύνη αυτή δεν υφίσταται, εάν το μέλος του διοικητικού συμβουλίου αποδείξει ότι κατέβαλε την επιμέλεια του συνετού επιχειρηματία. Η επιμέλεια αυτή κρίνεται με βάση και την ιδιότητα του κάθε μέλους και τα καθήκοντα που του έχουν ανατεθεί. Η ευθύνη αυτή δεν υφίσταται προκειμένου για πράξεις ή παραλείψεις που στηρίζονται σε σύννομη απόφαση της γενικής συνέλευσης ή που αφορούν εύλογη επιχειρηματική απόφαση η οποία ελήφθη με καλή πίστη, με βάση επαρκείς πληροφορίες και αποκλειστικά προς εξυπηρέτηση του εταιρικού συμφέροντος." Ο νόμος δηλαδή προβλέπει σύστημα ευθύνης των μελών του Διοικητικού Συμβουλίου της ανώνυμης εταιρίας, σε αντιστάθμισμα των μεγάλων εξουσιών τις οποίες έχουν. Η ευθύνη αυτή υφίσταται μόνον έναντι της εταιρίας και όχι έναντι των μετόχων, εκτός εάν η ζημιογόνος πράξη των μελών της διοικήσεως της εταιρίας, αυτοτελώς θεωρούμενη, συνιστά συγχρόνως και παράνομη επέμβαση στην υπόσταση του μετοχικού δικαιώματος, συνιστά δηλαδή ως προς τους μετόχους αδικοπραξία, από την οποία απορρέει άμεση και αυτοτελής υποχρέωση προς αποζημίωση. Έτσι, σε περίπτωση πλημμελούς εκπληρώσεως διαχειριστικών καθηκόντων, η οποία είχε ως αποτέλεσμα την ζημία της εταιρίας, γεννάται υποχρέωση αποζημιώσεως σε βάρος του υπαιτίου συμβούλου. Τα μέλη του διοικητικού συμβουλίου, αλλά και πρόσωπα τα οποία δεν είναι μέλη του και τα οποία ασκούν εξουσίες σύμφωνα με το άρθρο 22 παρ.3 του ιδίου νόμου, ευθύνονται για κάθε πταίσμα κατά την διαχείριση, εκτός αν αποδείξουν, ότι κατέβαλαν την επιμέλεια "συνετού επιχειρηματία".

Πρόκειται για νόθο αντικειμενική ευθύνη και αντιστρέφεται το βάρος της αποδείξεως, ώστε τα μέλη του διοικητικού συμβουλίου και όχι η εταιρία να πρέπει να αποδείξουν, ότι κατέβαλαν την κατά νόμον επιμέλεια. Το μέτρο της ευθύνης των διοικούντων διαφοροποιείται ανάλογα με την ιδιότητα του κάθε μέλους (διευθύνοντος συμβούλου κ.λπ) και με τα καθήκοντα τα οποία έχουν ανατεθεί σε αυτό. Μόνη η επέλευση ζημίας ή του αναληφθέντος επιχειρηματικού κινδύνου δεν συνιστά οπωσδήποτε κακή εκπλήρωση των διαχειριστικών καθηκόντων του ΔΣ, η οποία να έχει ως συνέπεια την δημιουργία υποχρεώσεως για αποζημίωση, καθόσον η φύση των επιχειρηματικών αποφάσεων και σχεδίων ενέχουν πάντοτε τον κίνδυνο της αποτυχίας. Επομένως, εφόσον τα μέλη του ΔΣ έλαβαν εύλογη επιχειρηματική απόφαση με καλή πίστη και αποκλειστικώς προς εξυπηρέτηση του εταιρικού συμφέροντος και πριν δράσουν, έλαβαν επίσης όλες τις αναγκαίες πληροφορίες και εστάθμισαν με σύνεση τους αναλαμβανόμενους κινδύνους, με βάση τα υπάρχοντα κατά τον χρόνο λήψεως της αποφάσεως δεδομένα, δεν υπέχουν ευθύνη, έστω και αν η εταιρία υπέστη ζημία, καθόσον το ΔΣ πρέπει να έχει ευρύ πεδίο διακριτικής ευχέρειας ως προς τις επιχειρηματικές επιλογές του, η δε ανάληψη μιάς λογικής διακινδυνεύσεως ("ρίσκου") είναι θεμιτή και επιβεβλημένη σε μία εμπορική επιχείρηση. Έτσι, δεν στοιχειοθετείται ενδεχόμενος δόλος από μόνο το γεγονός της αναλήψεως του κινδύνου ενδεχόμενης ζημίας της εταιρίας, ακόμη δε και εσφαλμένες επιχειρηματικές επιλογές δεν δημιουργούν οπωσδήποτε ευθύνη, καθόσον υπερβολική αυστηρότητα θα οδηγούσε σε ατολμία και μαρασμό της επιχειρηματικής δράσεως της εταιρίας, επί πλέον δε, θα ενθάρρυνε την άσκηση καταχρηστικών αγωγών κατά των μελών του διοικητικού συμβουλίου. Τέλος, η σύγκρουση των διαφόρων συμφερόντων των μετόχων της Α.Ε. εξομαλύνεται με το αναφερόμενο στο τελευταίο εδάφιο της παραγράφου 2 του άρθρου 22α Ν. 2190/1920 "εταιρικό συμφέρον", το οποίο ως έννοια προβλέπεται και στα άρθρα 747 ΑΚ και 2 Ν.3016/2002 "Για την εταιρική διακυβέρνηση κ.λπ.".

Το εταιρικό συμφέρον επιβάλλει στα μέλη του ΔΣ να κατευθύνουν την συμπεριφορά τους λαμβάνοντας υπόψη τις δεσμεύσεις, οι οποίες απορρέουν από τον κοινό (εταιρικό) σκοπό και να μην εκμεταλλεύονται την συμμετοχή τους στο ΔΣ, για να επιδιώκουν, μέσω αυτής, την ικανοποίηση ατομικών συμφερόντων τους, τα οποία έρχονται σε αντίθεση με το εταιρικό συμφέρον.

(ΑΠ 1698/2013, iNLAW.GR)